W dobie rosnącej troski o klimat i środowisko, wybór produktów z odpowiednich materiałów nabiera szczególnego znaczenia. Drewno – naturalny i odnawialny surowiec – pozostaje jednym z najbardziej ekologicznych materiałów, jakie mamy do dyspozycji. I co ważne, jak podkreślają eksperci, obecnie nie istnieje dla niego rozsądna alternatywa.
Dlaczego drewno jest ekologiczne?
Drewno pochodzi z lasów – odnawialnych zasobów, które można użytkować w sposób zrównoważony i regenerować. Hodowla drzew jest neutralna dla środowiska, a wręcz korzystna: drzewa w trakcie wzrostu pochłaniają dwutlenek węgla z atmosfery, magazynując go w swojej strukturze. Dzięki temu drewno staje się magazynem węgla – nawet po ścięciu drzew i wykorzystaniu drewna w budownictwie czy przemyśle meblarskim.
Co ważne, drewno jest w pełni biodegradowalne – rozkłada się naturalnie, nie zanieczyszczając środowiska. Natomiast jego produkcja wiąże się z minimalnym zużyciem energii i znacznie mniejszymi emisjami gazów cieplarnianych w porównaniu z produkcją cementu, stali, plastiku czy aluminium. To właśnie dlatego ślad węglowy drewna – czyli całkowita ilość gazów cieplarnianych powstająca w całym cyklu jego życia – jest najniższy spośród wszystkich materiałów.
Wykres: Porównanie śladu węglowego produktów z drewna i tworzyw drzewnych vs produkty z metalu lub plastiku
Źródło: *Puettmann M., Life cycle assessment of Particleboard, Medium Density Fiberboard, and Hardboard/Engineered Wood Siding & Trim. A white paper on the science-based LCA reports of three wood composite panels, https://www.compositepanel.org/wp-content/uploads/White-paper-on-WCPs-and-alternativesfinal.pdf
Dodatkowo, drewno jako jedyne jest materiałem odnawialnym, bowiem jego zasoby możemy stale odbudowywać, dzięki nowym nasadzeniom w lasach. Wydobycie i produkcja pozostałych materiałów opiera się natomiast na nieodnawialnych zasobach Ziemi.
Naturalne pochłaniacze dwutlenku węgla
Drzewa pochłaniają dwutlenek węgla (CO₂) z powietrza i magazynują go w swoim drewnie. Jednak nie każde drzewo robi to z taką samą skutecznością przez całe życie. Młodsze drzewa rosną szybciej i wtedy wiążą najwięcej dwutlenku węgla. Najintensywniejszy proces wiązania węgla w tkankach drzew w lasach następuje w wieku 50-80 lat (sosna). W lasach starych (np. sosna 180 lat) proces rozkładu zaczyna przewyższać zdolności magazynowania węgla w drewnie i bilans staje się zbliżony do równowagi pomiędzy wiązaniem i uwalnianiem (także w procesie oddychania drzew). Najkorzystniejsze dla atmosfery jest więc przeznaczanie starszych drzew na cele produkcyjne.
Warto pamiętać, że wyroby z drewna – takie jak meble, domy, konstrukcje czy podłogi – przez wiele lat magazynują w sobie dwutlenek węgla pochłonięty z atmosfery. Im dłużej produkt z drewna jest w użyciu, tym dłużej CO₂ pozostaje poza atmosferą, co realnie wspiera walkę z globalnym ociepleniem.
Dodatkowo, drewno może być wykorzystywane wielokrotnie – najpierw jako materiał budowlany lub użytkowy, potem jako surowiec wtórny (np. do produkcji płyt), a na końcu jako źródło energii. Taki model – tzw. kaskadowe wykorzystanie drewna – pozwala zmaksymalizować jego wartość i korzyści klimatyczne.
Drewno ze zrównoważonej gospodarki leśnej
Mimo, że polska gospodarka w dużej mierze opiera się na przetwórstwie drewna, to Polska wciąż wycina mniej drzew niż wiele krajów Europy Zachodniej. Obecne pozyskanie drewna wynosi około 40 milionów m³ rocznie, co przekłada się na około 1 m³ drewna na mieszkańca. Co więcej, powierzchnia lasów w Polsce systematycznie rośnie. Dzieje się tak, dzięki temu, że sadzimy o wiele więcej drzew, niż wycinamy – pozyskanie drewna w Polsce stanowi zaledwie około 60% rocznego przyrostu. W ciągu samych tylko ostatnich 8 lat przybyło w Polsce aż 269,3 tysiąca hektarów lasów.
Warto podkreślić, że w naszym kraju już od dekad prowadzona jest zrównoważona gospodarka leśna. To podejście do zarządzania lasami, które ma na celu zapewnienie ich długotrwałej ochrony i użytkowania w taki sposób, aby mogły spełniać swoje funkcje ekologiczne, społeczne i ekonomiczne bez uszczerbku dla przyszłych pokoleń. Zrównoważona gospodarka leśna opiera się na zasadzie równowagi między eksploatacją zasobów leśnych a ich odnową i ochroną. Oznacza to, że lasy są wykorzystywane w sposób odpowiedzialny, tak aby nie doszło do ich degradacji.
Odpowiedzialna gospodarka leśna przyczynia się do zwiększania trwałości lasów i zapobiega ich zamieraniu. Umożliwia bowiem przebudowę drzewostanów w taki sposób, aby były one lepiej przystosowane do zachodzących zmian klimatycznych.
Ograniczenie gospodarki leśnej i pozyskania drewna w Polsce zmniejszyłoby zdolność naszych lasów do sekwestracji dwutlenku węgla – czyli pochłaniania go z atmosfery, ponieważ lasy składałyby się głównie ze starych drzew. Z drugiej strony, zmusiłoby polski przemysł do importu drewna z zagranicy – z krajów, gdzie gospodarka leśna może być prowadzona w sposób mniej restrykcyjny i bardziej szkodliwy dla środowiska. Efekt? Większe emisje CO2, większy ślad węglowy i gorszy bilans ekologiczny w skali globalnej.
TABELA: Wzrost powierzchni leśnej w Polsce od II wojny światowej – powierzchnia lasów w Polsce 1945-2023 – wg danych statystycznych
Źródło: Opracowanie B+R Studio na podstawie danych GUS
*Planowana lesistość wg. „Krajowego Programu Zwiększania Lesistości”
Polska – liderem zrównoważonej produkcji?
Polska gospodarka, opata w dużej mierze na przetwórstwie drewna, ma szanse być liderem w produkcji wyrobów z surowców odnawialnych. Wystarczy wspomnieć, że jesteśmy w czołówce największych producentów podłóg, mebli, papieru i płyt drewnopochodnych. Cały sektor drzewny przyczynia się do wzrostu Produktu Krajowego Brutto (PKB), generując szacunkowo między 6,9% a 8,5% całkowitego PKB kraju. Według danych Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Producentów Mebli, wartość produkcji samej tylko branży meblarskiej wyniosła w 2024 roku 64 mld złotych.
Wybierz drewno – wybierz lepszą przyszłość
Drewno to naturalny wybór w świecie, który szuka rozwiązań przyjaznych dla klimatu. Jest trwałe, uniwersalne i ekologiczne. Wspierając jego wykorzystanie – w budownictwie, meblarstwie, codziennych produktach – wspieramy planetę. I póki co, lepszej, bardziej przyjaznej dla środowiska alternatywy po prostu nie mamy.
Więcej informacji na temat drewna, gospodarki leśnej oraz sytuacji lasów w Polsce i na świecie w raporcie „Co z tymi lasami” na stronie: www.koalicjadrewna.pl
***
Koalicja na Rzecz Polskiego Drewna to porozumienie, którego celem jest ochrona i wspieranie rozwoju polskiego przemysłu drzewnego oraz promowanie zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych. Koalicję tworzą organizacje i podmioty, które reprezentują przemysł meblarski, tartaczny, płytowy i papierniczy.